धरान । माटोको ढिस्कोलाई पूजा गरिने एकमात्रै पूजास्थलको रूपमा परिचित बूढासुब्बामा आज (बिहीबार) विशेष पूजा गरिएको छ ।
वर्षमा दुई पटक विशेष पूजा गरिने प्रचलनअनुसार वैशाखे पूर्णिमाका दिन बूढासुब्बामा विशेष पूजाअर्चना भएको हो । यस दिन पूजारीको पूजास्थलबाट बूढासुब्बा मन्दिर स्थलसम्म बाजागाजाका साथ लिङ्गो ल्याउने चलन छ । जसमा केही गहना लिएर आउने चलन रहेको मन्दिर व्यवस्थापन समितिका सचिव उत्तम मगरले जानकारी दिए । उनका अनुसार गहनामा चाँदीको आँखा, चाँदीको त्रिशुललगायतका सामग्री ल्याइन्छ ।
महानवमीको दिन पनि यसरी नै गहनासहित लिङ्गो ल्याउने चलन रहेको छ । वर्षमा दुई पटक मात्रै बूढासुब्बाको विशेष पूजा गरिने चलन छ । अन्य बेलामा सामान्य पूजाआजा हुने गरेको छ भने यो बेलामा बूढासुब्बा मन्दिरलाई बेहुली झैं सिंगारपटार गरिने चलन रहेको सचिव उत्तम मगरले जानकारी दिए । ‘आजको दिन बूढासुब्बाको विशेष दिन हो, यो दिनमा मन्दिरमा तोरण टाँग्ने चलन छ । अन्य बेलामा यस्तो गरिँदैन, सामान्य पूजा विधि भइरहन्छ’ उनले भने ।
आजका दिन किराँत समुदायको उभौलीको पनि पूजा गरिने गरिएको छ । यो वर्षमा एक पटक मात्रै गरिन्छ । आजैका दिन बुद्ध जयन्ती परेकाले पछिल्लो समय परम्पराअनुसार हरेक पूजारीले एउटा कुखुराको बली मात्रै दिने प्रचलन छ । बुद्ध जयन्तीको प्रचारप्रसार हुनुपूर्व मन्दिरमा सयौंको संख्यामा बली दिने प्रचलन रहेको विजयपुरबासी राजेन्द्र भण्डारीले जानकारी दिए । ‘हामी सानो हुँदा यहाँ ठूलै मेला लाग्थ्यो, बुद्ध जयन्तीको प्रचारप्रसार हुनुपूर्व सयौंको संख्यामा बली दिइने गरिन्थ्यो, अहिल परम्परा धान्नका लागि मात्रै बली दिइन्छ’ उनले भने ।
बूढासुब्बामा साउनभरि, एकादशी, औंशी, सोह्रश्राद्ध र वैशाख पूर्णिमाको भालिपल्ट बली दिइँदैन । अन्य बेला बली दिने चलन छ । बूढासुब्बाको विशेष दिनका रूपमा वैशाख पूर्णिमाको अघिल्लो दिन मन्दिर परिसरमा रहेका बाँस काट्ने चलन रहेको छ । यो चलन पनि सदियौंदेखि नै चल्दै आएको छ । अन्य बेला हतियार प्रयोग गर्न नपाउने र वैशाख पूर्णिमाको अघिल्लो दिन मात्रै हतियार प्रयोग गरेर वर्षभरि ढलेको, सुकेको बाँस काटेर निकाल्ने चलन रहेको मन्दिर परिसरमै घर रहेका प्रेमप्रसाद पराजुलीले बताए । ‘अन्य बेला बाँसहरू ढल्यो भने पनि पन्छाउने चलन मात्रै छ, हतियार प्रयोग गरिँदैन’ उनले भने, ‘वर्षमा एक पटक मात्रै हतियार प्रयोग गरेर बाँस निकालिने गरेको मैले देखेको हुँ ।’
ती बाँसहरूलाई मन्दिरको रेखदेखका लागि बार बनाइन्छ । बाँसका ससना टुक्राहरू मानिसहरूले घरघरमा लिएर जाने गरेका छन् । त्यो बाँस लगेमा भूतप्रेत नलाग्ने, रक्षा गर्ने, रोगब्याध नलाग्ने विश्वास रहेको विजयपुरबासी राजेन्द्र भण्डारीले बताए । ‘यहाँको बाँसको झिक्रो लगेर वर्षभरि राखेमा भूतप्रेत नलाग्ने, रक्षा गर्ने विश्वास गरिन्छ’–उनले भने ।
